EXPEDITIE ROTTERDAM 2023

In een goed gevulde bus trokken verschillende stakeholders van het ecosysteem TAKEOFFANTWERP samen met externe deelnemers op expeditie naar twee hotspots voor innovatie in Rotterdam en de Rotterdamse haven. Tijdens de heenrit wisselden alle deelnemers (beleidsmakers, docenten, ondersteuners en studenten) kennis en expertise uit op basis van aspecten uit enkele dimensies van het zelfreflectie-instrument HEInnovate.

RDM, hotspot voor innovatie

De historische werf van de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij (RDM) biedt nu plaats aan meer dan 60 innovatieve bedrijven, techniekonderwijs, hoogwaardige testfaciliteiten en fieldlabs. Het havenbedrijf Rotterdam is eigenaar van dit haven industrieel complex. RDM werkt voor onderwijs samen met Hogeschool Rotterdam en Techniek College Rotterdam. Aan de bedrijvenkant werkt RDM onder meer samen met partners als Smartport, Deltalinqs en PortXL. De Hogeschool Rotterdam is hoofdhuurder van deze echte innovatiehub en deelt het facilitair team met de andere partners. In 2024 wordt gestart met de renovatie van het oude Hoofdgebouw, en er liggen ook plannen op tafel voor multifunctionele bedrijvenunits (‘Het Magazijn’).

RDM ondersteunt innovatieve bedrijven in het vinden van de juiste connecties en marketing. Voorwaarde voor het toetreden van nieuwe bedrijven tot het ecosysteem is dat ze een toegevoegde waarde kunnen bieden aan het bestaande netwerk van bedrijven. Er wordt actief gezocht naar een gezonde mix aan innovatiebedrijven. Kruisbestuiving binnen het Rotterdamse ecosysteem en het netwerk van het Havenbedrijf wordt aangemoedigd en komt ook werkelijk tot stand. De ruimte die bedrijven huren, kunnen ze zelf bouwen en/of flexibel opbouwen door bijvoorbeeld bepaalde onderdelen te huren binnen het ecosysteem.

ONDERWIJS bij RDM

Vanuit research binnen de Hogeschool Rotterdam voeren studenten op de werkplek opdrachten uit voor de bedrijven binnen dit netwerk, zo bv. in het kader van een afstudeer- of stageproject. Werkplekleren, waaronder duaal leren en stages, zorgen ervoor dat interdisciplinair onderwijs én het bedrijfsleven in co-creatie vanop de werkplek bijdragen aan nieuwe ontwikkelingen. Rond sommige projecten worden vanuit het onderwijs challenged based teams opgezet. Interne opleidingen voor studenten rond bv. materiaalleer en preventie vinden plaats in de fieldlabs. Voor bepaalde projecten werken leerlingen van het secundair onderwijs (MBO) en hoger onderwijs (HBO) interdisciplinair samen tijdens een hackathon waarna ze hun resultaat aan een jury van opleidingscoördinatoren moeten presenteren. In de vele werkplaatsen en fieldlabs kunnen studenten gebruik maken van testfaciliteiten om prototypes te maken voor een bepaald bedrijf. Zo is er o.a. een waterstoflab, Aqualab, mobiliteitslab,…die allen een unieke experimenteerlocatie zijn voor zowel secundaire scholieren van de Techniekschool Rotterdam als voor studenten van Hogeschool Rotterdam. De innovation connector helpt ondernemers en opleidingen te verbinden en helpt ondernemingen aan de nodige hightech apparatuur die reeds binnen de community aanwezig is.

• Hogeschool Rotterdam

• IT campus Rotterdam

• Techniek College Rotterdam

• STC Group

ONDERNEMEN bij RDM

In het innovation dock konden we kennismaken met een aantal innovatieve bedrijven uit verschillende sectoren (maritiem, digitalisering, energie, software). Enkele voorbeelden:

• Drone Dutch Company zet drones in combinatie met 3D-imaging in om op een veilige en zeer accurate manier moeilijk toegankelijke infrastructuur te onderzoeken.

• Het internationaal bedrijf Flower Turbines zoekt met hun wind flowers naar een alternatief op voor windturbines op kleine schaal. Binnen een afstudeerproject aerodynamica onderzocht een student van de TU Delft de opbrengstverhoging van deze wind flowers door de wijze waarop de mini-turbines worden opgesteld.

• Voor het project MINDbase huurt het Ministerie van defensie (!) een bedrijfsruimte af voor onder meer het testen van een mobiele commandopost onder de vorm van een squad-prototype.

• Urban reef zet in op het creëren van biodiversiteit binnen steden door een extra groene laag te ontwikkelen. Hun 3D-prototype-prints noemen ze “reefs” aangezien ze water kunnen absorberen en zorgen voor een variëteit aan microklimaten en voedingsstoffen waardoor meer organismen de kans krijgen om in de stad te gedijen.

• Studio RAP is een architectonisch ontwerpbureau dat de computational design combineert met innovatieve digitale fabricagemethoden (bv. robotarm). RAP heeft als missie op een kostendekkende manier te bouwen en tegelijkertijd met een extraordinair design.

• Skelex ontwerpt exoskeletten die de armen ondersteunen bij fysieke arbeid boven het hoofd. De standaard mechanische apparaten worden ingezet in diverse bedrijven in de scheepsbouw, lucht- en ruimtevaart, automobielindustrie, bouw, defensie,…

• AiM2XL (M2i) richt zich op het construeren van grote driedimensionale metaalgebaseerde componenten door middel van laser- en/of booglassen. De toepassing van deze technologie biet nieuwe mogelijkheden voor de Nederlandse maakindustrie.

Een volledig overzicht van de gevestigde ondernemingen kan je HIER vinden.

BLUE CITY, spil van de circulaire economie

In dit vervallen zwembad heeft Blue City sinds 2015 een broedplaats gecreëerd voor 55 innovatieve bedrijven die wensen in te zetten op een versnelde transitie van een lineaire naar circulaire economie. Om deze missie waar te maken rekent Blue City op ondernemerschap. Deze innovatieve bedrijven werken aan een circulair verdienmodel naar het voorbeeld van de “Blauwe Economie” (boek Gunter Pauli). Het basisprinicipe is om bij de productie te vertrekken van hernieuwbare lokale grondstoffen. Hiermee formuleert hij oplossingen voor een duurzame productie én consumptie.

Blue City biedt ook een aantal programma’s om kennisuitwisseling te stimuleren. Het scale-up programma Circular Factory ondersteunt startups bij de omzetting van een prototype naar daadwerkelijke productie. Met Circular Challenge biedt Blue City een intensief traject van zes weken aan waarin multidisciplinaire teams van young professionals een concrete reststroom omzetten in een circulair product dat economisch rendabel én schaalbaar is. In BlueCity Hackathons gaan pioniers gedurende drie maanden aan de slag met een bepaalde problematiek.

In dit oude subtropisch zwembad werd niet enkel ruimte gecreëerd voor ondernemers in het ondergrondse machinegedeelte van het oude zwembad. De oude discotheek doet nu dienst als werkplekken voor inhouse-startups. Alle kantoorruimtes bestaan uit cederhout en werden door een architectenbureau aan een dynamisch ontwerpproces onderworpen. Herbruikbare materialen uit sloopprojecten werden gebruikt bij de verbouwing. De oude kleedruimtes werden omgedoopt tot laboratoria met testfaciliteiten voor de startups. Het zwembad zelf tenslotte kreeg als laatste een herbestemming als evenementenruimte. Dit proces is nog aan de gang.

Enkele voorbeelden van circulaire pioniers die Blue City huisvest zijn:

• Rotterzwam produceert lokaal oesterzwammen op koffiedik en koffieschilletjes. De enzymen uit het paddenstoelenmycelium worden hergebruikt als grondstof voor o.a. bioplastics en biobrandstoffen. De overige restanten composteert rotterzwam met behulp van compostwormen tot eerste klas compost om Blue City groen te maken.

• Alga.Farm kweekt in een uiterst compact ontwerp van fotobioreactoren geur- en smaakneutrale verse spirulina (kleine algen). Die zitten bomvol gezonde eiwitten, vitaminen, mineralen…en kunnen als basisingrediënt dienen voor bv. vegaburgers en smoothies.

• BlueBlocks experimenteert en ontwerpt met bio-bases materialen. Als basis worden ongebruikte reststromen uit de agro-food sector (bv. Noordzeewier) benut of andere natuurlijke grondstoffen. Het plaatmateriaal op basis van zeewier biedt een alternatief voor gipsplaat.

• Fruitleather maakt plantaardig leer van afgedankt fruit. Hiervoor rekenen ze voornamelijk op de mango. Op termijn willen ze de grootste leverancier van plantaardig leer ter wereld worden. Hun onderneming komt voort uit een schoolproject waar de founders iets moesten ontwerpen van afval.

Bij alle pioniers van Blue City worden restproducten, waaronder inpandig afval, maximaal gebruikt bij de productie van nieuw materiaal.

---

TAKEOFFANTWERP_ is een initiatief van de Associatie Universiteit & Hogescholen Antwerpen, in samenwerking met stad Antwerpen, UAntwerpen, KdG Hogeschool, AP Hogeschool, Antwerp Maritime Academy (HZS), Voka - Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland en SINC. VLAIO ondersteunt dit ecosysteem. #jongondernemen